Musellem Tercüme Projesi
Eser: Mevâkifu’l-Enbiyâ Fi’l-Kur’ân
Eserden Yapılan Tercüme Numarası: 05
Mütercim: Ömer Çınar
- Melekler, Yeryüzünde Yaratılacak Halifenin Fesat Çıkarıp Kan Dökeceğini Nereden Biliyordu?
Yüce Allah, yeryüzünde bir halife yaratacağını meleklere haber verince, melekler şöyle dediler: اَتَجْعَلُ فيهَا مَنْ يُفْسِدُ فيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَٓاءَ “Orada fesat çıkaracak ve kan dökecek birini mi yaratacaksın?” [1]
Yani; “yeryüzünde fesat çıkaracak ve insanların kanını dökecek birini mi yaratacaksın?’’
Daha önce Yüce Allah’ın bunu meleklere bildirmesindeki hikmetini ve meleklerin bu sorusunun ne anlama geldiğini öğrenmiştik.
Biz burada iki meseleden bahsediyoruz:
- Melekler, yeryüzündeki halifenin fesat çıkarıp kan dökeceğini nasıl bildiler?
- Hz. Âdem’den fesat çıkarma ve kan dökme gibi fiiller nasıl sâdır olabilir?
Haber verenler ve müfessirler, bu işkâli çözmek ve bu soruya cevap vermek için epey uğraşmıştır. Onlardan bazıları İsrâiliyât haberlere ve önceki yazmalara bakarak birtakım yanlış varsayımlarda bulunmuşlardır. Burada söz konusu İsrâiliyât haberlere bakmak bizleri ilgilendirmemektedir. Zira biz, Kur’ân kısaslarını tefsir etmek ve bu kıssalar etrafında dönen işkâlleri çözmek için bu İsrâiliyât haberlerden hiçbir şeyi zikretmeyi doğru görmüyoruz.
Bazı kimseler de herhangi bir delile dayanmayan nazari ve akli cevaplar dile getirmiştir. Ancak bu cevaplar, varsayımlardan ibarettir. Şöyle ki, onlar şöyle diyorlar: Melekler, Allah’a: “Bu halifeden ne gibi şeyler sâdır olacaktır’’ diye sormuşlar, Yüce Allah da onlara “O halife, yeryüzünde fesat çıkarıp kan dökecektir’’ şeklinde cevap vermiştir. Bunun üzerine melekler Yüce Allah’a: “Yeryüzünde fesat çıkarıp kan dökecek birini mi yaratacaksın’’ diye sormuştur.
Âyet ya da sahih hadislerden herhangi bir delili olsaydı, bu görüş makul ve makbul bir görüş olurdu. Ancak bu görüşün dayandığı herhangi bir delil bulunmamaktadır. Bu sebeple biz bu görüşü benimsemiyoruz.
Söz konusu soruya cevap vermek için biz şöyle deriz:
Belki de melekler, ferasetleri ve dikkatli mülahazaları sebebiyle bunu beklemiş ve tahmin etmişlerdir. Şöyle ki; melekler Hz. Âdem’in toprak ve çamurdan yaratılış merhalelerini görüp, bir yer unsuru olan toprağın tabiatını mülahaza ettiler. Buna göre; topraktan yaratılan bu halife, toprağın bu özelliğinden etkilenip yere ve toprağa bağlanacaktır. Bu sebeple yeryüzünde fesat çıkarıp kan dökecektir. (20)
Melekler, tüm bunları nurani imanlarından kaynaklanan ferasetleriyle mülahaza ettiler. Bundan dolayı sordukları soruyu, bir beklenti ve tahmin kabilinden sordular. Yani: ‘‘Sen bu halifeyi topraktan yarattın. O mutlaka bundan etkilenecek ve yeryüzünde fesat çıkarıp kan dökecektir’’ dediler.
Onların bu ferasetleri doğrudur. Bundan dolayı Yüce Allah onları bu söylediklerinde hatalı bulmadı. Bilakis onları doğrulayıp ‘‘Şüphe yok ki, ben sizin bilmediklerinizi bilirim”[2] buyurdu. Yani: ‘‘Ben, bu halifenin yeryüzünde fesat çıkarıp kan dökeceğini biliyorum. Ancak buna rağmen, yeryüzünde halife olmaya uygun olan bir tek odur.’’
Melekler, “Orada fesat çıkaracak ve kan dökecek birini mi yaratacaksın” [3] derken kimi kast ettiler? Hz. Âdem’i mi? Hz. Âdem fesat çıkarıp kan mı dökecekti?
Burada kast edilen, belirli bir şahıs değil, genel olarak halife olan ‘‘insan’’dır. Bu sebeple meleklerin bu sözünde kast edilen Hz. Âdem değildi. Zira o yeryüzünde fesat çıkarıp kan döken biri değil, peygamber olacaktı.
Halife olan ‘‘insan’’, cinsi itibarıyla fesat çıkarıp kan dökecektir. Bu, birçok insanın özleriyle ve kişilikleriyle birebir uyuşmaktadır. Nitekim yeryüzünde fesat çıkaran ve kan döken nice insan vardır!
Neden çok uzaklara gidiyoruz ki? Hz. Âdem’in sulbünden (zürriyetinden) olan oğlu (Kâbil), yeryüzünde fesat çıkarıp kan döken ilk kişiydi. Öyle ki; zulmederek kardeşini katletti ve yeryüzüne vaki olan ilk cinayet suçunu işlemiş oldu. Yüce Allah, Mâide Sûresi’nde Hz. Âdem’in iki oğlunun kıssasını bizlere haber vermiştir. [27 ila 31.âyetler] İşte böylece meleklerin feraseti ve beklentileri doğru çıktı!
Şu da bir gerçektir ki; bir kısım insanların yeryüzünde fesat çıkarıp kan dökmeleri, onların yeryüzünde halife kılınmalarının bir gereğidir!
