İmam Eş’ari, İmam Maturidi ile birlikte Ehl-i Sünnet ve’l Cemaat itikadının dünyaya yayılmış, görüşleri sistemlermiş en büyük iki müdaafiinden birisi. “İtikadda mezhebim Eş’ari” diyenlerin işaret ettiği büyük müctehid.
Hicri 260 (veya 270) senesinde Basra’da doğmuştur. Ebû Musa el-Eş’ari (r.anh)’ın soyundandır. Ebu Musa el-Eş’ari (r.anh)’ın Efendimiz (s.a.v)’in iltifatlarına mazhar olmasından bereketlenmiştir.
Annesinin sonradan evlendiği, Mutezile mezhebinin önde gelen isimlerinden Ebû Ali el-Cubbai’den çok uzun yıllar itikâdî hususlarda eğitim aldı. Mutezile için gayretli ve yeri gediğinde Hocası el-Cubbai’nin yerine münazaralara gidecek kadar donanımlı, parmakla gösterilen biri haline geldi.
Sonraları inzivaya çekildiği bir dönemin ardından Cuma hutbesine çıkarak, eski görüşlerinden vazgeçtiğini, artık Mutezilî itikadını benimsemediğini halka ilan etti. “Şu elbisemin benden sıyrıldığı gibi eski görüşlerimden sıyrıldım” diyerek elbisesini çıkardı. “Yeni görüşlerim bunlardır” diyerek de cemaate iki kitap verdi: el-Lûma ve Keşfu’l-Esrâr…
İşte o günden sonra Ehl-i Sünnet ve’l Cemaat için meselelerin hakkı verilerek anlaşılmasını sağlayan büyük bir âlim kazanılmış oldu. Müellifin tespitine göre Eş’arilik= Ehl-i Sünnet. İddia odur ki, özellikle Arap diyarında Ehl-i Sünnet denilince akla Eş’arilik gelmektedir.
Eser, hacmen büyük olmamasıyla birlikte, tatlı üslubu ve konuların tasnifindeki başarı sebebiyle herkese hitab edecek hususiyettedir.
Eserdeki malumata göre, Şafilerin dörtte üçü, Malikilerin neredeyse tamamı, Hanefilerin üçte birinin, Hanbelilerin ise önemli bir kısmının Eş’ari olduğu düşünülürse herkesin mutlaka hakkında ciddi malumata sahip olması gereken bir İmam ve onun kurduğu mezheptir Ebu’l-Hasan el-Eş’ari ve Eş’arilik.
Ayrıca, Mısır’da Ezher, Tunus’da Zeytune, Fas’ta Karaviyyun medreseleri asırlardır Eş’ari mezhebi üzerine eğitimlerini sürdürmektedir. Hal böyle olunca bu büyük imam ve mezhebi hakkında bilgiden müstağni kalınamayacağı açıktır.
Eser, Eş’ari sisteminin belli başlı hususiyetlerini, başta Mutezile olmak üzere bid’at mezheplere karşı dik duruşunu, tüm bunlara rağmen tekfirci zihniyetten beri olduğunu birçok vesileyle ifadeye çalışmaktadır.
Müellifin çeşitli vesilelerle kaleme aldığı yazı ve mülakatlarla modernizm, Şia ve tarihselciliğe dair görüşleri de kitabın sonuna eklenerek okuyucuya sunulmuştur.
Ülkemizde Eş’arilik ve İmam Eş’ari’ye dair Türkçe eser yetersizliği ilgililerce malum. Bu eksiği gidermek gayesiyle gediğe konuşmuş bir taş mesabesinde bu kutlu hizmet Rıhle Kitap tarafından yapılmış, Abdulkadir el-Huseyn hocanın telifi olan eser dilimize Mahmut Yurdakul tarafından tercüme edilmiştir.
Müellifin, İmam Maturidi içinde benzer bir çalışma içerisinde olduğu ve ilk fırsatta aynı yayınevi tarafından matbu hale getirileceğine dair duyumu da bizi heyecanlandıran bir haber olarak sizlere aktarmış olalım.
